Lịch sử hình thành và phát triển Giáo xứ Thủ Thiêm (1859-2019)
Câu chuyện bắt đầu kể từ sau cái chết của Tả Quân Lê Văn Duyệt, người bảo vệ các tín đồ Cơ đốc khỏi chính sách bế quan tỏa cảng và bài xích đạo của vua Minh Mạng. Sau khi dập tắt cuộc nổi dậy của Lê Văn Khôi (con nuôi Lê Văn Duyệt), nhà vua cho rằng dân đạo và giáo sĩ theo giúp quân nổi dậy, nên đã cho bắt đạo tàn khốc gắt gao. Trên đường trốn lánh cơn bách hại của vua Minh Mạng, một số nữ tu trú ẩn nay đây mai đó, rồi kẻ trước người sau dừng chân ở miệt Thủ Thiêm. Thủ Thiêm khi ấy vẫn là rừng rậm hoang vắng, rải rác vài ba mái nhà, chùa miễu của người Miên, người Thổ; lại có đủ loại thú rừng, cũng là bến uống nước của trâu rừng và voi.
Tại vùng đất này, nhà dòng Mến Thánh Giá được thành lập năm 1840. Ban đầu, tu viện chỉ là căn chòi lá dựng gần gốc me. Ban ngày các nữ tu lao động kiếm sống, buổi chiều đi thăm viếng và dạy đạo cho người dân sống xung quanh.
Giáo họ Thủ Thiêm ra đời khoảng giữa thế kỷ XIX. Trước khi có Cha sở tiên khởi, giáo họ Thủ Thiêm đã được một số cha Thừa sai, cha Giuse Niên, cha Phêrô Trí và cha Gabriel Thành đến giúp mục vụ. Có thể nói giáo xứ Thủ Thiêm trong chặng đường 150 năm đã qua 5 giai đoạn: - Giai đoạn hình thành; 1859 đến 1873 - Giai đoạn xây dựng và củng cố: 1784 đến 1917 - Giai đoạn trưởng thành: 1917 đến 1953 - Giai đoạn phát triển: 1953 đến 2002
I. Giai đoạn hình thành : 1859 - 1873
Năm 1859 Cha sở tiên khởi Gabriel Nguyễn Khắc Thành chính thức về coi sóc Họ đạo Thủ Thiêm. Họ đạo lấy mốc điểm này là năm Họ đạo thành lập.
Năm 1865 Cha sở Gabriel Thành đã xây dựng và khánh thành nhà thờ mới đầu tiên được làm bằng gỗ, theo hình thánh giá.
Tháng 11-1869 Cha sở thứ hai Thinselin Louis Jules (tên Việt là Thịnh) thay cha Gabriel Thành.
Năm 1871 Cha sở thứ ba Péguet Jean Claude (tên Việt là Phước) được sai về thay Cha Thinselin.
II. Giai đoạn xây dựng và củng cố : 1874 – 1917
Tháng 3-1874, Cha sở thứ tư Montmayeur Louis Philippe (tên Việt là Minh) đảm nhiệm Họ đạo Thủ Thiêm.
Năm 1875, cha cất một cô nhi viện và hai trường học, thường được gọi là trường Nam và trường Nữ. Các cơ sở này, cha giao cho quý dì Hội Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm quản lý và phục vụ.
Năm 1885 ngôi nhà thờ thứ hai được xây dựng lại và khánh thành dưới thời cha sở Montmayeur. Ngoài ra cha còn xây dựng một nhà xứ mới.
III. Giai đoạn trưởng thành : 1917 – 1953
Ngày 20-12-1917 khi cha Montmayeur qua đời, cha Lambert Léon Marie Joseph (tên Việt là Lương) chính thức được bổ nhiệm làm Cha sở thứ năm của Họ đạo Thủ Thiêm.
Ngày 25-5-1921 Họ đạo Thủ Thiêm được chính thức cất nhắc lên thành Giáo xứ qua “Sắc lệnh nâng Họ đạo Thủ Thiêm thành xứ đạo trong tỉnh Gia Định” do Đức Giám mục Victor Carolus Quinton, Đại diện Tông Tòa ấn ký.
Khoảng năm 1930 Giáo xứ xây dựng một tháp chuông. Năm quả chuông đều được đúc tại Pháp từ năm 1889-1892.
Năm 1945 cha David Alexandre Marie Joseph được sai đến thay thế cha Lambert. Cha tiếp tục công việc của cha Lambert và không ngừng khơi dậy lòng đạo đức của giáo dân. Cha là Cha sở thứ sáu của Giáo xứ Thủ Thiêm.
Năm 1950 Cha Phanxicô Xavie Trần Thanh Khâm được bổ nhiệm làm Cha sở thứ bảy của Giáo xứ Thủ Thiêm.
IV. Giai đoạn phát triển : 1953 – 2002
Tháng 9-1953 cha Phaolô Huỳnh Ngọc Tiên được bổ nhiệm làm Cha sở thứ tám của Giáo xứ Thủ Thiêm, với gần 2.000 giáo dân.
Ngày 28-10-1956 Đức cha Simon Hòa Nguyễn Văn Hiền về làm phép và khánh thành nhà thờ mới lần thứ III dưới thời Cha sở Phaolô Tiên được xây dựng theo lối Á Đông.
Ngày 22-9-1968 Cha Augustinô Nguyễn Văn Lục chính thức đến Giáo xứ Thủ Thiêm. Cha là Cha sở thứ chín của Giáo xứ Thủ Thiêm.
Ngày 22-11-1970 Thánh lễ Tạ ơn mừng hoàn tất công trình trùng tu nhà thờ do Đức Cha phụ tá Phanxicô Xavie Trần Thanh Khâm chủ sự.
Ngày 24-11-1991, Cha Phanxicô Xavie Nguyễn Ngọc Thu chính thức về nhận Giáo xứ Thủ Thiêm. Cha Phanxicô là Cha sở thứ mười của Giáo xứ Thủ Thiêm.
Ngày 17-5-1992 Cha Phanxicô khánh thành 2 tượng đài kính Đức Mẹ và Thánh Giuse. Đồng thời, cha còn xây dãy nhà giáo lý gồm 6 phòng.
Ngày 27-4-1994 trên cung thánh, Cha Phanxicô đã dựng một thánh giá gỗ cao 3m và tượng Chúa chịu nạn cao 2m. Tượng Đức Mẹ Thánh Tâm được dời đến đài mới.
Mùa Chay 1997 cha Phanxicô đã thay toàn bộ chặng đàng Thánh Giá mới, và gắn thêm hai phù điêu: Bữa Tiệc ly và Chúa Giêsu đang giảng dạy cho trẻ em trên cung thánh, nhằm hướng ý về Bàn tiệc Thánh Thể và Bàn tiệc Lời Chúa diễn ra mỗi ngày trong thánh lễ.
V. Giai đoạn hiện nay
Ngày 27.1.2002 Cha Gioan Baotixita Lê Đăng Niêm (*) chính thức về nhận Giáo xứ Thủ Thiêm. Cha là Cha sở thứ 11 của Giáo xứ Thủ Thiêm. Cha vẫn đang tiếp tục công việc của các Cha sở đi trước. Giáo xứ mỗi ngày một thăng tiến về mọi mặt.
Một vài mốc điểm thời gian như thế cho thấy Giáo xứ Thủ Thiêm được hình thành và lớn lên từng ngày trong tình thương của Thiên Chúa Quan Phòng, cộng với bao nhiêu công khó của Quý Cha, Quý Tu sĩ, Quý ân nhân và nhất là bao nhiêu hy sinh, vất vả của các Bậc Tiền Nhân.
Giáo xứ Thủ Thiêm
--------------------------
(*) Cáo phó: Linh mục Gioan Baotixita Lê Đăng Niêm
Linh mục Gioan Baotixita LÊ ĐĂNG NIÊM, sinh năm 1937, thụ phong LM năm 1966, đã trở về Nhà Cha lúc 18g45 ngày 30.4.2019, tại giáo xứ Thủ Thiêm.
Video: Lịch sử nhà thờ Thủ Thiêm
